ยารักษาโรคจมูกอักเสบจากภูมิแพ้

โรคจมูกอักเสบจากภูมิแพ้ (Allergic rhinitis) เป็นโรคภูมิแพ้ที่พบบ่อยที่สุด ซึ่งเกิดจากระบบภูมิคุ้มกันของร่างกายทำงานผิดปกติ ทำให้มีอาการคัดจมูก คันจมูก จาม น้ำมูกไหล สาเหตุของโรคเชื่อว่า มีหลายอย่างร่วมกับปัจจัยหลัก ได้แก่ พันธุกรรม ปัจจัยต่อมาที่เป็นสาเหตุโดยตรง คือ สารก่อภูมิแพ้ ซึ่งจะมีผลกระตุ้นให้ร่างกายทำปฏิกิริยาแสดงอาการแพ้ออกมา

ส่วนปัจจัยอื่นๆ ที่มีส่วนเสริมให้ผู้ป่วยมีอาการมากขึ้น ได้แก่ สารระคายเคืองต่อเยื่อจมูก การเปลี่ยนแปลงของอุณหภูมิหรือ ความกดอากาศ การติดเชื้อ ภาวะทางจิตใจ โครงสร้างของจมูกผิดปกติ เป็นต้น

การรักษา

หลักการรักษา และป้องกันโรคจมูกอักเสบจากภูมิแพ้ แบ่งเป็น 3 ประการ ดังนี้ คือ
1. กำจัด หรือหลีกเลี่ยงสิ่งที่แพ้
2. รักษาด้วยยา
3. การรักษาด้วย allergen immunotherapy

การรักษาด้วยยา

แบ่งเป็นกลุ่มตามกลไกการออกฤทธิ์ของยาได้ 3 กลุ่มด้วยกัน โดยอาจใช้ยาเพียงกลุ่มใดกลุ่มหนึ่งหรือใช้ควบคู่กันก็ได้ ขึ้นอยู่กับอาการที่เป็น
1. ยาแก้แพ้ (Antihistamines)

ยาในกลุ่มนี้จะออกฤทธิ์ยับยั้งการหลั่งสารที่มีบทบาทสำคัญในการทำให้เกิดอาการแพ้ ตัวอย่างยาในกลุ่มนี้ได้แก่ Chlorpheniramine, Loratadine, Cetirizine โดยยารุ่นเก่าบางตัวอาจทำให้เกิดอาการข้างเคียง คือ รู้สึกมึนงง ง่วงนอน ซึ่งเป็นข้อดี คือทำให้ได้พักผ่อน แต่อาจจะไม่สะดวกในผู้ป่วยบางรายที่ต้องทำงาน หรือ มีภารกิจที่ต้องปฏิบัติ จึงได้มีการพัฒนายารุ่นใหม่ออกมาซึ่งไม่ทำให้ง่วงนอนเพื่อลดอาการข้างเคียงดังกล่าว
2. ยาแก้คัดจมูก (Decongestants)

เป็นยาที่มีผลให้หลอดเลือดในโพรงจมูกหดตัว และลดอาการบวมของเนื้อเยื่อจมูก ทำให้จมูกโล่ง หายใจสะดวก ซึ่งมีทั้งแบบรับประทาน และ แบบใช้เฉพาะที่ในรูปแบบหยด หรือ พ่น

ตัวอย่างยาในกลุ่มนี้ ได้แก่ Pseudoephidrine, Oxymetazoline Nasal spray โดยข้อแตกต่างของยาทั้ง 2 แบบ คือ ยาแบบเฉพาะที่จะลดอาการคัดจมูกอย่างรวดเร็วและหมดฤทธิ์เร็ว ส่วนยาแบบรับประทานจะออกฤทธิ์ช้า แต่จะมีฤทธิ์อยู่ได้นาน ยาชนิดรับประทานอาจทำให้เกิดอาการข้างเคียง ได้แก่ ใจสั่น นอนไม่หลับ ซึ่งมักไม่พบอาการดังกล่าวในรูปแบบยาเฉพาะที่ ไม่ควรใช้ติดต่อกันเป็นเวลานานเกินไป เพราะอาจทำให้เยื่อจมูกอักเสบ ทำให้การใช้ยาไม่ได้ผล
3. ยาสเตียรอยด์พ่นจมูก (Intranasal steroids)

Corticosteroids เป็นยาที่มีประสิทธิภาพสูงในการออกฤทธิ์ต้านการอักเสบ นิยมใช้ในรูปแบบเฉพาะที่มากกว่าชนิดรับประทาน เพื่อหลีกเลี่ยงอาการข้างเคียงของยาในการใช้ยาพ่นจมูก ก่อนใช้จึงควรศึกษาวิธีการใช้ยาอย่างถูกต้อง เพื่อให้การใช้ยาได้ผลอย่างเต็มที่ และไม่ควรเพิ่ม หรือลดขนาดการใช้ยาเองโดยมิได้ปรึกษาแพทย์