โครงสร้างของฟัน

ลักษณะภายนอก: แบ่งเป็น 2 ส่วน คือ
ตัวฟัน - เป็นส่วนที่ขึ้นอยู่ในช่องปาก
รากฟัน - เป็นส่วนที่ฝังอยู่ภายใต้เหงือก และกระดูกขากรรไกร

ลักษณะภายใน : ฟันจะแบ่งออกเป็นชั้นๆ ประกอบด้วย
1. ผิวเคลือบฟัน : มีสีขาวดใส อยู่ชั้นนอกสุดหุ้มฟันไว้เป็นส่วนที่แข็งแรงที่สุด
2. เนื้อฟัน : อยูดถัดเข้ามา มีสีครีมค่อนข้างเหลือง มีช่องทางติดต่อรับความรู้สึกจากปลายประสาทชั้นใน สุดได้
3. โพรงประสาทฟัน : เป็น โพรงกตางกลาง คล้ายไส้ดินสอ เป็นที่อยู่ของเนื้อเยื่อ เส้นประสาท น้ำเหลือง และเซลล์ที่สร้างเนื้อฟ้น เป็นจุดสำคัญที่สุดในการรับความรู้สึกและคงความมีชีวิตของฟัน

การแปรงฟัน
เป็น วิธีการทำความสะอาดที่ช่วยขจัดเศษอาหารและคราบจุลินทรีย์ ทำให้ช่วยป้องกันฟันผุ และเหงือกอักเสบ แต่จะป้องกันโรคอย่างได้ผลก็ต้องแปรงฟันอย่างมีประสิทธิภาพ

การแปรงฟันอย่างมีประสิทธิภาพ
คือการแปรงฟันให้สะอาดทั่งถึงอย่างสม่ำเสมอและต่อเนื่องโดยไม่เป็นอันตรายต่อเหงือกและฟัน

สะอาด แปรงฟันขยับไป-มาสั้นๆแต่ละและบริเวณ 4-5 ครั้ง
ทั่งถึง แปรงฟันทุกซี่และทุกด้านเน้นที่ขอบเหงือกและคอฟัน
อย่างสม่ำเสมอ ต้องแปรงฟันทุกวันอย่างน้อยวันละ 2 ครั้ง โดยเน้นก่อนนอน
ไม่เป็นอันตรายต่อเหงือกและฟัน ใช้แปรงขนอ่อนนุ่ม และแปรงไม่แรง

ทั้งนี้ต้องใช้ ยาสีฟันผสมฟลูออร์ไรด์ และแปรงฟันนานไม่น้อยกว่า 2 นาที

อุปกรณ์ในการแปรงฟัน
1. แปรงสีฟัน ควรเลือกที่มีขนอ่อนนุ่ม ปลายขนแปรงมน (ดูจากฉลากข้างกล่องแปรงสีฟัน) และด้ามจับถนัดมือเพื่อจะได้ทำความสะอาดบริเวณคอฟันได้ดี โดยไม่ทำอันตรายเหงือกและฟัน
2. ยาสีฟัน ต้องมีส่วนผสมของฟลูออร์ไรด์เพื่อช่วยป้องกันฟันผุ และใช้ไหมขัดฟันเป็นอุปกรณ์แสริมที่ช่วยทำความสะอาดซอกฟัน โดยเฉพาะฟันที่ซ้อนเก

เทคนิคการแปรงฟันให้สะอาด
วางขนแปรงที่คอฟันทำมุมประมาณ 45 องศา ขยับไปมาสั้นๆ ฟันบนปัดลง ฟันล่างปัดขึ้น

การแปรงฟันให้สะอาด ควรแปรงตามลำดับดังนี้
ฟันบนเริ่ทจากฟันกรามซี่ในสุด ด้านกระพุ้งแก้ม ไล่ไปถึงฟันกรามซี่ในสุดของอีกด้านหนึ่ง คือ ตำแหน่งที่ 1,2,3,1,5,6 (ด้านเพดาน)

ฟันล่าง เริ่ม จากฟันกรามซี่ในสุด ด้านกระพุ้งแก้ม ไล่ไปจนถึงฟันกรามซี่ในสุดของอีกด้านหนึ่ง คือ ตำแหน่งที่ 7,8,9 และตำแหน่งที่ 10,11,12 (ด้านลิ้น)
หลัง จากนั้นตามด้วย ด้านบดเคี้ยวของฟันและฟันล่างตำแหน่งที่ 13,14,15,16 ควรแปรงตามลำดับอย่างต่อเนื่องเพื่อจะได้ไม่ลืมแปรงบริเวณในบริเวณหนึ่ง
บริเวณที่ต้องเอาใจใส่เป็นพิเศษ คือ ด้านกระพุ้งแก้มของฟันกรามบนและด้านลิ้นของฟันกรามล่าง เพราะเป็นบริเวณที่แปรงได้ไม่ถนัด

วิธีถนอมใช้แปรงสีฟันและยาสีฟัน
1. ควรล้างทำความสะอาดแปรงสีฟันด้วยน้ำธรรมดาทุกครั้งสะบัดให้แห้ง และวางผึ่งไว้ในที่อากาศถ่ายเท เพราะถ้าแปรงสีฟันชื้นตลอดเวลาจะเกิดเชื้อราได้ง่าย
2. ควรบีบยาสีฟันประมาณครึ่งเซนติเมตร ก็เพียงพอในการแปรงฟันและเป็นการประหยัด ยาสีฟันควรบีบไล่ตั้งแต่ปลายหลอดขึ้นมา และปิดหลอดยาสีฟันทุกครั้งเพื่อรักษาสภาพของยาสีฟันให้คงเดิม

ฟันผุ สภาวะของฟันผุ

ฟันผุ
เกิด จากการสะสมของคลาบแบคทีเรียและเศษอาหารซึ่งก่อให้เกิดกรดที่ทำลายผิวเคลือบ ฟัน จนเกิดเป็นรอยผุระยะเริ่มต้น (จุดขาว) และเป็นรูผุในที่สุด

แผ่นคราบแบคทีเรีย
แผ่น คราบนิ่มและเหนียว เป็นสีขาวบนตัวฟันมีแบคทีเรียเป็นส่วนประกอบ เป็นสาเหตุให้ฟันผุและเหงือกอักเสบภายหลังการรับประทานอาหาร คราบแบคทีเรียจะหมักตัวทำให้เกิดกรดทำลายผิวเคลือบฟัน การใช้ยาสีฟันผสมฟลูออร์ไรด์สามารถช่วยซ่อมแซมผิวเคลือบฟันที่ถูกทำลายใน ระยะนี้ได้ (ระยะแรกของการเริ่มผุ) แต่ต้องกำจัดคราบแบคทีเรียซึ่งเป็นสาเหตุของฟันผุได้ด้วย กรณีที่คราบแบคทีเรียยังคงอยู่ จะมีการลุกลามและทำลายถึงผิวเคลือบฟันจนเป็นรูที่ตัวฟัน ทำให้เศษอาหารเข้าไปติดได้ แต่จะไม่มีอาการใดๆต่อมาการผุจะลุกลามถึงเนื้อฟัน ซึ่งในขั้นนั้จะสังเกตได้ว่าจะมีอาการเสียวฟันเมื่อดื่มร้อน/เย็น และถ้าปล่อยทิ้งไว้ฟันจะผุถึงโพรงประสาทฟัน และคนไข้จะมีอาการปวดฟัน
- การผุที่เคลือบฟันและเนื้อฟันสามารถรักษาโดยการอุดฟัน
- การผุทะลุถึงโพรงประสาทฟันตัองรักษาที่รากฟัน ซึ่งยุ่งยากและเสียค่าใช้จ่ายสูงกว่าการอุดฟันมาก

โรคเหงือกสภาวะลุกลามของโรคเหงือก

เหงือกที่มีสุขภาพดี
กระดูกรอบรากฟันและเหงือกที่แข็งแรงจะมีสีชมพูติดแน่นกับฟัน

เหงือกอักเสบ
เหงือก จะเริ่มอักเสบจากการสะสมของคราบแบคทีเรีย ซึ่งมีลักษณะเป็นแผ่นฟิล์มบางๆสีขาวขุ่นหรือเหลือง ที่ติดแน่นตามขอบเหงือกทำให้เหงือกอักเสบจนมีเลือดออกทำลายเนื้อเยื่อเหงือก หากไม่รีบกำจัด คราบแบคทีเรียจะแข็งแรงขึ้นและกลายเป็นหินปูนในที่สุด

เหงือกอักเสบขั้นรุนแรง
หิน ปูนที่เกิดขึ้นจะทำลายและลุกลามลงไปถึงใต้เหงือกจนเกิดการทำลายของเอ็นยึด ปริทันต์และกระดูกรอบรากฟัน ทำให้ฟันเริ่มโยกคลอน ขอบกระดูกรอบรากฟันเริ่มละลายตัว โรคนี้จะทำลายกระดูกและเนื้อเยื่อรอบรากฟันอย่างรุนแรง

อาการโรคเหงือกอักเสบที่สังเกตได้
- มีกลิ่นปาก
- มีเลือดออกตามไรฟัน
- เหงือกร่นลง ไม่แนบชิดกับฟัน
- ปวดบริเวณเหงือก
- ฟันโยกคลอน
การดูแลด้วยตนเองร่วมกับการักษาจากทันแพทย์สามารถรักษาโรคเหงือกอักเสบได้ ทั้งยังป้องกันการสูญเสียกระดูกรอบรากฟัน

การใช้ไหมขัดฟัน

ไหมขัดฟัน : อุปกรณ์ทำความสะอาด

การทำความสะอาดระหว่างซอกฟันสอดไหมขัดฟันเข้าไประหว่างซอกฟัน
ค่อยๆขยับไปมา จนถึงบริเวณขอบเหงือก (ไม่ใช่ถูเข้า-ออก)

ถูขึ้น-ลงซอกฟันและขอบเหงือกให้สะอาดหมดจด ทำซ้ำทุกๆ ซี่
และอย่าลืมใช้ไหมขัดฟันซี่สุดท้ายด้วย